Κρίση, επιστημονική - τεχνολογική έκρηξη:Ο καπιταλισμός δεν χωρά στον εαυτό του

Α. Αναγνωστάκης

"Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες", υπογράμμιζε έντονα ο Μαρξ στο κομμουνιστικό μανιφέστο εκατό εξήντα δύο χρόνια από σήμερα. "Διαλύονται - συνέχιζε- όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις με την ακολουθία τους από παλιές σεβάσμιες παραστάσεις και αντιλήψεις και όλες οι καινούριες που διαμορφώνονται παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Κάθε τι κλειστό  και σταθερό εξατμίζεται, κάθε τι ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται να αντικρούσουν  με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους."

Η σχέση αυτών των σκέψεων με την πραγματικότητα δοκιμάζεται στις ραγδαίες, απρόσμενες και απροσδόκητες εξελίξεις εντός της σε εξέλιξης καπιταλιστικής ύφεσης που ακολούθησε την κρίση που εκδηλώθηκε στα τέλη του 2007- 2008 .

Εδώ και πέντε  περίπου χρόνια η ανθρωπότητα ζει στη δίνη μιας από τις τέσσερις μεγαλύτερες κρίσεις των αιώνων του καπιταλισμού που κλονίζει καταστάσεις και βεβαιότητες.

Κράτος και επανάσταση: Ορισμένες κεντρικής θεωρητικής σημασίας διατυπώσεις για την έννοια του κράτους

Source: Lenin Reloaded

Από το V.I. Lenin, Κράτος και επανάσταση

Μτφρ.: Lenin Reloaded

Κεφ. 1, τμ. 4: 

1.4α "Πρώτα από όλα, ο Ένγκελς στην αρχή κιόλας του επιχειρήματός του [στο Αντι-Ντύρινγκ] λέει ότι, παίρνοντας την κρατική εξουσία, το προλεταριάτο "βάζει" μ' αυτόν τον τρόπο "τέλος στο κράτος...ως κράτος."

1.4β "Στην πραγματικότητα, ο Ένγκελς μιλά εδώ για την "κατάργηση" του αστικού κράτους από την προλεταριακή επανάστση, ενώ οι λέξεις σχετικά με τον μαρασμό του αναφέρονται στα υπολείμματα του προλεταριακού κράτους μετά την σοσιαλιστική επανάσταση. Σύμφωνα με τον Ένγκελς, το αστικό κράτος δεν "μαραίνεται", αλλά "τερματίζεται", από το προλεταριάτο στην διάρκεια της επανάστασης. Αυτό το οποίο μαραίνεται μετά την επανάσταση είναι το προλεταριακό κράτος ή ημι-κράτος."

1.4γ "[...] η 'ειδική κατασταλτική δύναμη' για την καταστολή του προλεταριάτου από την αστική τάξη, για την καταστολή των εκατομμυρίων εργατών από μια χούφτα πλουσίων, πρέπει να υπερκεραστεί από μια 'ειδική κατασταλτική δύναμη' για την καταστολή της αστικής τάξης από το προλεταριάτο (τη δικτατορία του προλεταριάτου). Αυτό ακριβώς εννοείται με το να μπει τέλος "στο κράτος ως κράτος."

Υπάρχει εργατική τάξη; κι αν "ναι" τι κάνει;

Source: PRAXIS

... κι έτσι οι εργάτες εξαφανίστηκαν!

Οι νεώτεροι / νεώτερες ασφαλώς δεν το ξέρουν ούτε το θυμούνται, αλλά μέχρι τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1970 εργάτες υπήρχαν! ….Δύο σημαντικοί παράγοντες, ένας διεθνής και ένας τοπικός (ελληνικός) έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην “εξαφάνιση των εργατών”. ………..Ο ένας παράγοντας, ο διεθνής, ήταν η έφοδος, απ’ τις αρχές της δεκαετίας του 1980, μιας ιδεολογίας που έμοιαζε καινούργια (αν και ήταν φρεσκοσοβατισμένο ένα παλιό κόλπο του καπιταλισμού), μιας ιδεολογίας που ονομάστηκε νεοφιλελευθερισμός. Ο δεύτερος, ο τοπικός παράγοντας, που σε πρώτη φάση έμοιαζε να είναι αντίθετος με τον προηγούμενο, ήταν η εκλογική επιτυχία του πασοκ το 1981, και “η άνοδος του λαού στην εξουσία”. Θα θυμίσουμε λοιπόν δυο τρία πράγματα γι’ αυτούς τους παράγοντες, αρχίζοντας απ’ τον πιο κοντινό.

Από τι πέθανε ο Θεός;

Source: //ΠαραλληλοΓράφος//

Του Ντανιέλ Μπενσαΐντ* (για την αντιγραφή Καπυμπάρα)

Τα δύο άρθρα που δημοσίευσε ο Μαρξ στο Παρίσι το 1844 –«Εισαγωγή στη φιλοσοφία του δικαίου του Χέγκελ» και «Σχετικά με το εβραϊκό ζήτημα»- δεν αρκούνται στο να αναγγέλλουν το θάνατο του Θεού των θρησκειών. Αρχίζουν τη μάχη εναντίον των φετίχ και των ειδώλων που τον υποκαθιστούν: το Χρήμα και το Κράτος.

Στην εργασία του «Η ουσία του χριστιανισμού», ο Φόιερμπαχ είχε καταδείξει όχι μόνο ότι ο άνθρωπος δεν είναι δημιούργημα του Θεού, αλλά ότι είναι ο δημιουργός του. Δεν είχε υποστηρίξει απλώς ότι «ο άνθρωπος κάνει τη θρησκεία, δεν κάνει η θρησκεία τον άνθρωπο». Απέδειξε επίσης, τονίζει ο Μαρξ, ότι «η φιλοσοφία δεν είναι άλλο πράγμα από τη θρησκεία που μετατίθεται και αναπτύσσεται στην ιδέα». Καθιστώντας την «κοινωνική σχέση του ανθρώπου με τον άνθρωπο θεμελιακή αρχή της θεωρίας του», «θεμελίωσε [έτσι] τον αληθινό υλισμό». Ο άνθρωπος δεν είναι ένας άνθρωπος αφηρημένος «κουρνιασμένος εκτός του κόσμου», είναι ο «κόσμος του ανθρώπου», ο κοινωνικός άνθρωπος που παράγει, ανταλλάσσει, αγωνίζεται, αγαπάει. Είναι το Κράτος, είναι η κοινωνία.

Leon Trotsky-Η τέχνη της εξέγερσης

Source: PRAXIS

Οι άνθρωποι δεν κάνουν την επανάσταση καλόκαρδα, το ίδιο όπως και τον πόλεμο. Η διαφορά βρίσκεται ωστόσο σε τούτο, ότι στον πόλεμο ο αποφασιστικός ρόλος πέφτει στον καταναγκασμό· στην επανάσταση δεν υπάρχει καταναγκασμός, εκτός από τον καταναγκασμό των περιστάσεων. Η επανάσταση παρουσιάζεται όταν δεν απομένει άλλος δρόμος. Η εξέγερση που υψώνεται πάνω από την επανάσταση σαν μια βουνοκορφή στην οροσειρά των γεγονότων της, δεν μπορεί να προκληθεί αυθαίρετα, το ίδιο όπως και η επανάσταση στο σύνολο της. Οι μάζες, επανειλημένα, επιτίθενται και υποχωρούν πριν αποφασίσουν να κάνουν την τελευταία έφοδο.

Η συνωμοσία συνήθως αντιτίθεται στην εξέγερση, όπως η προμελετημένη επιχείρηση μιας μειοψηφίας απέναντι στη στοιχειακή κίνηση της πλειοψηφίας. Και πραγματικά: μια νικηφόρα εξέγερση που δεν μπορεί να είναι παρά το έργο μιας τάξης προορισμένης να τεθεί επικεφαλής του έθνους, από την ιστορική της σημασία κι απ’ τις μέθοδές της ξεχωρίζει βαθιά από ένα πραξικόπημα συνωμοτών που ενεργούν πίσω από τις πλάτες των μαζών.

Να ανακτήσουμε και να αναπτύξουμε το επιστημονικό κεκτημένο του Μαρξισμού

Source: PRAXIS

Κείμενο που λάβαμε απο το ιστολόγιο   Η Κόκκινη Σημαία

του Ευτύχη Μπιτσάκη

12/05/1991, εφημερίδα ΠΡΙΝ

Σε δύο προηγούμενα σημειώματα προσπάθησα να σκιαγραφήσω την κρίση και το θεωρητικό κενό του κομμουνιστικού μας κινήματος. Βέβαια δεν πρόκειται για σημερινά φαινόμενα. Η κρίση ωρίμαζε από δεκαετίες. Τώρα ξέσπασε με απροσδόκητη ορμή σε Ανατολή και σε Δύση. Τι κάνουμε λοιπόν μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση; Η απάντηση ήδη έχει δοθεί: Κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε (ή πράγματι δεν καταλαβαίνουμε) και προχωρούμε χαζογελώντας. Δεν μπορούμε να δούμε πέρα από το ζοφερό ορίζοντα της εποχής. Η απογοήτευση οδηγεί στην αδράνεια και στην ιδιώτευση. Τέλος, αγωνιζόμαστε να κατανοήσουμε τις αιτίες της καταστροφής και να αναδείξουμε τις τυχόν θετικές δυνατότητες του παρόντος. Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να καταλάβουμε.

Ellen Meiksins Wood-Η υπαναχώρηση από την έννοια της τάξης. Κεφάλαιο 3: Νίκος Πουλαντζάς (Ι)

Source: Lenin Reloaded

Ellen Meiksins Wood

Η υπαναχώρηση από την έννοια της τάξης

(The Retreat from Class)

Κεφάλαιο 3: Ο Πρόδρομος: Νίκος Πουλαντζάς

Μτφρ.: Δ.Ν. Παρίσογλου

Ι

Όλες οι μείζονες θεματικές του ΝΠΣ [Νέου Πραγματικού Σοσιαλισμού] υπάρχουν σε εμβρυακή μορφή στο έργο του Νίκου Πουλαντζά· και είναι πιθανό ότι αν ζούσε θα μπορούσε να έχει οδηγήσει τη λογική της θεωρητικής και πολιτικής πορείας του στη θέση που καταλαμβάνεται τώρα από πολλούς μετα-Αλτουσεριανούς συναδέλφους του. Ωστόσο, ποτέ δεν πήγε τόσο μακριά· κι αν ο Πουλαντζάς είναι αναμφίβολα μια σημαντική επιρροή, δεν μπορεί πραγματικά να θεωρηθεί, θεωρητικά και πολιτικά, ως ένας ώριμος Νέος Πραγματικός Σοσιαλιστής  όσον αφορά είτε τη θεωρητική απόσπαση της ιδεολογίας και της πολιτικής από κάθε κοινωνικό προσδιορισμό, είτε την πολιτική αποστασιοποίηση του σοσιαλισμού από την εργατική τάξη.

Mao Zedong-Εναντίον του φιλελευθερισμού

Πηγή: PRAXIS

Αναδημοσίευση απο Lenin Reloaded

Mao Zedong

Εναντίον τού φιλελευθερισμού

(7 Σεπτεμβρίου 1937)

Είμαστε κηρυγμένοι υπέρ τής ενεργού ιδεολογικής πάλης, γιατί αυτή είναι το όπλο χάρη στο οποίο πετυχαίνουμε την εσωτερική ενότητα τού Κόμματος και των άλλων επαναστατικών οργανώσεων, γιατί αυτό εγγυάται την αγωνιστική ικανότητα τού Κόμματος. Κάθε κομμουνιστής, κάθε επαναστάτης, πρέπει να χρησιμοποιεί αυτό το όπλο.

Ο [αριστερο]φιλελευθερισμός απορρίπτει την ιδεολογική πάλη και υιοθετεί θέσεις μιας δίχως αρχές συναίνεσης. Αυτό όμως δημιουργεί τη διεφθαρμένη, την μικροαστική μορφή στη δουλειά, που οδηγεί τις μεμονωμένες ομάδες και τα μεμονωμένα μέλη τού Κόμματος και των άλλων επαναστατικών οργανώσεων στον πολιτικό εκφυλισμό.

Fredric Jameson, Οι αποχρώσεις της διαλεκτικής

 Diego Rivera, "Man at the Crossroads", 1934.

Πηγή: Radical Desire

Fredric Jameson, Valences of the Dialectic

(Verso 2009, 625 σελίδες)

Η επόμενη μας λογική πιθανότητα θα θέσει την πρώτη σε προοπτική, εφόσον φέρνει μπροστά μας μια διπολική αντίθεση που δεν μπορεί να θεωρηθεί ασύμμετρη, στον βαθμό που αμφότεροι οι όροι της μπορούν να θεωρηθούν αρνητικά, στερητικά φαινόμενα. Σε αντίθεση με τις πλήρως καταφατικές δυνάμεις του μυθικού δυϊσμού αλλά και των ετερογενών όρων, κανένας από τους δύο όρους δεν μπορεί να αναλάβει κεντρικό ή κυρίαρχο ρόλο. Εδώ δεν είναι ζήτημα της αποκατάστασης του περιθωριακού όρου στην ολότητα, ή ενσωμάτωσής του στον θετικό ή κεντρικό όρο στον οποίο [ο περιθωριακός όρος] ήταν το σφάλμα ή το ρήγμα. Είναι μάλλον ζήτημα της αποκάλυψης μιας αντίστοιχης ρωγμής στο αντίθετό του, στον ως τώρα θετικό όρο.

Μεθοδολογικά προβλήματα στην μαρξιστική ανάλυση: Το πρόβλημα της βλακείας

Πηγή: Lenin Reloaded

Στην ανάρτηση "Χωριάτης", και με αφορμή το γιγαντιαίο έργο του Ονορέ ντε Μπαλζάκ με τον συγκεντρωτικό τίτλοΑνθρώπινη Κωμωδία, μίλησα για "την απάτη ως τρόπο λειτουργίας της αστικής κοινωνίας ως τα τρίσβαθά της", συμπληρώνοντας όμως ταυτόχρονα ότι η χωριάτικη καχυποψία προστατεύει από αυτά που οι "ίδιοι οι αστοί, εδραιωμένοι και επίδοξοι, θεωρούν τόσο συναρπαστικά ώστε να δαγκώσουν οι ίδιοι το δόλωμα που προορίζουν για άλλους."

Αν η αναφορά αυτή αφορά την σωτήρια κριτική λειτουργία της χωριάτικης καχυποψίας, αφορά όμως επίσης, αν και πιο έμμεσα, ένα ειδικό είδος αστικής βλακείας, και συγκεκριμένα, της βλακείας που απορρέει από την υπεροψία του ανθρώπου που "τα έχει δει όλα", της βλακείας αυτού που νομίζει ότι είναι λειτουργικά κυνικός ενώ στην ουσία είναι ο ίδιος το πρώτο θύμα του κυνισμού του.

Τεχνολογική εξέλιξη και τάση του ποσοστού κέρδους στον Μαρξ

Μέσω: Praxis

Περιοδικό Θέσεις, Τεύχος 17, περίοδος: Οκτώβριος - Δεκέμβριος 1986

Τεχνολογική εξέλιξη και τάση του ποσοστού κέρδους στον Karl Marx
του Γιώργου Σταμάτη

Ακόμη και σ' αυτούς, που δεν έχουν ασχοληθεί με την οικονομική θεωρία του Μαρξ είναι γνωστός ο μαρξικός νόμος της πτωτικής τάσης του γενικού ποσοστού κέρδους. Γνωρίζουν γενικά, ότι, κατά τον Μαρξ, με αυξανόμενη παραγωγικότητα της εργασίας αυξάνεται η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου και - παρά το ταυτόχρονα αυξανόμενο ποσοστό υπεραξίας - μειούται το ποσοστό κέρδους. Επίσης γνωρίζουν, ότι τον νόμο αυτόν ο Μαρξ τον αναπτύσσει στο IIIο τόμο του Κεφαλαίου.

Αντιθέτως, λιγότερο γνωστό - ακόμη και σ' αυτούς που ασχολούνται συστηματικά με την οικονομική θεωρία του Μαρξ – είναι, ότι το νόμο της πτωτικής τάσης του γενικού ποσοστού κέρδους τον αναπτύσσει ο Μαρξ ως συνέπεια της - όπως την ονομάζει ο ίδιος - ειδικά καπιταλιστικής μορφής αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, δηλ. της ειδικά καπιταλιστικής μορφής της τεχνολογικής εξέλιξης.

John Maynard Keynes-H κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας (1932)

(σ.σ Κείμενο του 1932, εξαιρετικά -και τραγικά- επίκαιρο)

Tο άμεσο πρόβλημα για το οποίο ο κόσμος χρειάζεται μια λύση σήμερα είναι διαφορετικό από το πρόβλημα που είχαμε πέρυσι. Tότε υπήρχε το ερώτημα του πως θα βγούμε από την την κατάσταση οξείας κατάρρευσης στην οποία είχαμε πέσει και πως θα επαναφέρουμε τον όγκο της παραγωγής σε ένα φυσιολογικό μέγεθος. Aλλά σήμερα το κυρίαρχο πρόβλημα είναι να αποφύγουμε μια οικονομική κρίση που πλησιάζει. Δεν υπάρχει ελπίδα ότι θα φτάσουμε ένα κανονικό επίπεδο παραγωγής στο κοντινό μέλλον.