Πηγή: Αριστερό Blog
Στις 4/11 ανάρτησα κάποιες σκέψεις για το θέμα της ενότητας της αριστεράς, εσκεμμένα κάτω από τον τίτλο «Για να νικήσουμε πρέπει να ενωθούμε». Μια φράση σχεδόν απεχθή για ένα μεγάλο κομμάτι της αριστεράς, ιδιαίτερα αυτής που νιώθει στην αριστερά πλευρά της αριστεράς.
Γιατί, λοιπόν ο τίτλος;
Πρώτον, γιατί είναι αλήθεια - είτε μας αρέσει είτε όχι.
Δεύτερον, γιατί ο κόσμος που το αναζητά επίμονα ίσως δεν είναι τόσο αφελής.
Τρίτον, γιατί αν δεν αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στον πυρήνα του, δε θα το λύσουμε ποτέ.
Για το ποιος κατά τη γνώμη μου είναι ο πυρήνας του προβλήματος καθώς και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του, ο υπομονετικός αναγνώστης θα πρέπει να ανατρέξει στο σχετικό άρθρο.
Πάντως, ήταν ένα από τα πρώτα άρθρα που άλλαξε τη συζήτηση από το τι κάνουν οι άλλοι, στοτι πρέπει να κάνουμε εμείς. Μάλιστα αναρτήθηκε ακριβώς τη μέρα που ήμασταν καρφωμένοι στις τηλεοράσεις για να δούμε τις εξελίξεις που οδήγησαν στην κυβέρνηση Παπαδήμου, μια όχι αμελητέα πάντως ήσσονος σημασίας εξέλιξη, δεδομένου ότι το μπλοκ των μνημονιακών αστικών δυνάμεων ήταν ήδη διαμορφωμένο, οπότε αργά ή γρήγορα θα έβρισκε και την τυπική κυβερνητική του μορφή. (Όπως βλέπετε είμαι κλασικός αριστερός: Ξεκινάω το άρθρο με την επισήμανση «εγώ σας τα 'λεγα» και συνεχίζω με το «επιβεβαιώθηκα». Υπομονή...)
Στο άρθρο αυτό επισημαινόταν ότι για να γίνουν βήματα στην υπόθεση της ενότητας της αριστεράς (θα εξηγηθεί παρακάτω γιατί δε χρειάζεται η διευκρίνιση μεταξύ της πολιτικής ενότητας και της ενότητας στη δράση) θα πρέπει να υπάρξει ένα σοκ στον τρόπο που σκέφτονται οι αριστεροί. Τέτοια σοκ παρέχονται άφθονα από τα ίδια τα γεγονότα: Ποτέ πριν δεν χάθηκαν τόσο πολλά μέσα σε τόσο λίγο χρόνο. Αλλά τα γεγονότα από μόνα τους, φαίνεται δεν φτάνουν.
Μια σειρά άρθρων έχουν βοηθήσει πολύ στην κατεύθυνση αυτή. Ξεχωρίζω του Π. Μαυροειδή: «Κυβέρνηση αστικής ενότητας: Εμείς;»(7/11) και «Θα μας πιάσουν ξανά με τις πυτζάμες» (21/11). Τα άρθρα αυτά είναι εξαιρετικά στον τονισμό της ανάγκης να ξυπνήσει η αριστερά και να δει τα πράγματα αλλιώς. Επίσης, κάνουν μια θεαματική έκκληση για ανάληψη ρίσκου από την αριστερά (κατανοώντας προφανώς ότι η πολιτική ατολμία και ο φόβος του λάθους είναι κατάρες που μαστίζουν την αριστερά). Είναι δε ιδιαίτερα χρήσιμα γιατί μαζί με άλλες φωνές (υπάρχουν αναπάντεχα πολλές σε αυτήν την κατεύθυνση) δεν προέρχονται από τη συμβατικά "δεξιά" πλευρά της αριστεράς, αλλά από την αριστερή της.
Στη συνέχεια της επιχειρηματολογίας του Π.Μ. έχω κάποιες αντιρρήσεις στον τρόπο που παρουσιάζονται τα πράγματα. Ήταν, για να δανειστώ μια φράση του Π.Μ που μου άρεσε, μια πιο σωστή γραμμή, αλλά όχι σωστή γραμμή.
Θα την ανακεφαλαίωνα περιληπτικά ως εξής: Στην παρούσα φάση η ενότητα της αριστεράς είναι αδύνατη, η έκκληση γι αυτή είναι σχεδόν χωρίς πολιτική βάση (είναι «ηθικολογία»). Δεν είναι καν επιθυμητή, γιατί οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις είναι δύναμη, κι όχι αδυναμία. Από την άλλη πλευρά η ενότητα στη δράση είναι προφανώς αδήριτη ανάγκη. Ας κάνουμε τουλάχιστον αυτό. Και ενότητα στη δράση, πάνω σε ποια βάση; Όχι πάνω σε ένα πολιτικό πρόγραμμα «κοινών σημείων» υφιστάμενων δυνάμεων της αριστεράς, αλλά πάνω στην ουσία της αριστεράς, δηλαδή στην απελευθερωτική κοινωνική της διάσταση. Άρα ενότητα με αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο, γιατί αυτό μπορεί και να ενώσει την τάξη και το λαό και να αντιμετωπίσει ριζικά τα προβλήματα. (Ελπίζω να την αποδίδω δίκαια. Σίγουρα δε θέλω να κατασκευάσω μια καρικατούρα, η οποία στη συνέχεια θα καταρρίπτεται με ευκολία. Δεν είναι αυτός ο στόχος μου, δε γίνεται συζήτηση έτσι).
Κάποιες σκέψεις πάνω σ' αυτά: Η πρώτη πλευρά της άποψης του Π.Μ. φαίνεται πολύ λογική. Αλλά τότε, γιατί αποτυγχάνει συνεχώς; Μια γραμμή εξωτερικά σωστή αποτυγχάνει είτε γιατί «ο κόσμος δεν καταλαβαίνει» (το προσπερνάμε αυτό) είτε γιατί έχει ένα λανθασμένο μη ορατό πυρήνα, που τη ρίχνει συνεχώς στα βράχια. Έγραφα στο άρθρο μου για τα προβλήματα στην υπόθεση της ενότητας της αριστεράς ότι τα περισσότερα από αυτά δεν είναι άμεσα ορατά, είναι με τη μορφή υφάλων. Έτσι, αν δεν υποχωρήσει η αίσθηση των «αβυσσαλέων» ιδεολογικών και πολιτικών διαφορών (ακόμη χειρότερα αν την «κανακεύουμε» και την «κολακεύουμε»), αν συνεχίζει να ρυθμίζει την πολιτική συμπεριφορά της αριστεράς ο «νόμος» ότι ο βασικός μας πολιτικός αντίπαλος είναι ο πιο κοντινός αριστερός, καμία ενότητα στη δράση δεν μπορεί να επιτευχθεί.Αν δεν υποστεί ρωγμές η αυτιστική ιδεολογική και πολιτική αντίληψη περί μοναδικότητας, αν δεν υποστεί ρωγμές ο σκληρός πυρήνας της αντίληψης «πολλά κόμματα (ή κομματάκια) - δύο πολιτικές», που «παράγει» συνεχώς ταξικούς αντίπαλους εντός της αριστεράς, όχι μόνο ενότητα στη δράση δεν μπορούμε να καταφέρουμε, αλλά ούτε καλημέρα δε θα λέμε.
Έτσι, λοιπόν, είναι αυτή η γραμμή που μεταπίπτει σε ηθικολογία ή ακόμη στην πλήρη ανεφικτότητα.
Πάμε τώρα στη δεύτερη πλευρά, στο θέμα του περιεχομένου. Η αριστερά εξ' ορισμού είναι ο πολιτικός χώρος που θεωρεί ότι βασική αιτία όλων των προβλημάτων είναι το σύστημα, καθεαυτό. Κι αν θέλουμε να ξεμπερδεύουμε με αυτά θα πρέπει να παλέψουμε και να καταφέρουμε να επικρατήσει μιας άλλης μορφής κοινωνική οργάνωση στον αντίποδα των θεμελιωδών χαρακτηριστικών του καπιταλισμού. Αυτό το χαρακτηριστικό, αυτή η καθαρή ματιά, είναι η πολύτιμη συνεισφορά της αριστεράς στην δύσκολη πορεία της χειραφέτησης του ανθρώπου.
Αλλά πώς μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό; Βάζοντας στόχους που έχουν αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο, που κοιτάνε "προς τα έξω".
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι στόχοι;
Το ερώτημα αυτό είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να απαντηθεί. Ας επιμείνουμε σε μια ενδιαφέρουσα πλευρά: Σχεδόν όλοι οι στόχοι, πλην ελαχίστων, π.χ. της εργατικής εξουσίας ή της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής, είναι εν δυνάμει ενσωματώσιμοι στόχοι στον καπιταλισμό. Ταυτόχρονα, πολλοί από αυτούς τους στόχους, τους θεωρητικά ενσωματώσιμους, σε συγκεκριμένες συνθήκες δεν γίνονται ανεκτοί από το σύστημα, η διεκδίκησή τους μπορεί να προκαλέσει ακόμη και ανεπανόρθωτες ρωγμές. Άρα, ποιους διαλέγουμε;
Γενικά μιλώντας, τολμηρό δεν είναι να «ανεβάζεις» τους στόχους. Αυτό είναι πολιτική «σιγουράντζα». Ειδικά σε μια αριστερά που ο φόβος του λάθους έχει ευνουχίσει κάθε τάση ανάληψης ρίσκου. Τολμηρό είναι να διαβλέπεις ποιοι από τους θεωρητικά ενσωματώσιμους στόχους μπορούν να γίνουν αντικείμενο πλατιάς λαϊκής πάλης και ταυτόχρονα, στις συγκεκριμένες συνθήκες, να μην τους αντέχει το σύστημα, να γεννούν μια δυναμική που να ξεπερνά τα όριά του. Εκεί βρίσκεται η πολιτική ευφυΐα, εκεί βρίσκεται η πολιτική διορατικότητα στη χάραξη μια γραμμής. Αυτό χρειαζόμαστε σήμερα (και πάντα). Πάνω σε τέτοιους στόχους γίνονται οι μεγάλες κοινωνικές αναταράξεις. Σε τέτοιους στόχους έχουν πραγματοποιηθεί οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές.
Αυτό δε σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι οι μόνοι επιλέξιμοι στόχοι είναι οι «χαμηλοί στόχοι». Για παράδειγμα, ο στόχος της άρνησης πληρωμής του χρέους, εκτός από πιο ριζοσπαστικός, είναι ταυτόχρονα και πιο εφικτός, αν συγκριθεί με όλες τις παραλλαγές εκλογίκευσης του τρόπου αποπληρωμής του εντός της ΕΕ. Αλλά, γενικά ξανά μιλώντας, δεν πάσχουμε από αυτό.
Κι ένα τελευταίο: Ας υποθέσουμε ότι έχει αναπτυχθεί μια ευρύτατη λαϊκή ενότητα (προφανώς όχι μόνο υφιστάμενων δυνάμεων της αριστεράς) στη δράση, πάνω σε ένα μίνιμουμ πρόγραμμα με κεντρικό αίτημα την κρίση να μην πληρώσει ο λαός, με συγκεκριμένα μέτρα.
Υπάρχει κανείς που να θεωρεί τη δουλειά μιας τέτοιας οντότητας εύκολη; Ή πολιτικά light; Όταν ακόμη και το παραμικρό μέτρο ανακούφισης του λαού προσκρούει στη λυσσαλέα επιθετικότητα του κεφαλαίου, ο ρόλος ενός τέτοιου μετώπου θα είναι εξ αντικειμένου βαθύτατα πολιτικός. Θα εκφράζει το ή αυτοί ή εμείς. Μόνο που θα μπορεί να το εκφράζει εμπνέοντας και δίνοντας αυτοπεποίθηση στο λαό, δηλαδή θα το εξέφραζε με προδιαγραφές νίκης.
Η ενότητα στη δράση της αριστεράς έχει τέτοια τεράστια πολιτική σημασία σήμερα, που γι αυτό το λόγο δεν χρειάζεται να διευκρινίζεται συνεχώς το νόημα της φράσης ενότητα της αριστεράς. ‘Άλλωστε όπως εξήγησα η ενότητα στη δράση δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς κάποιου τύπου πολιτική προσέγγιση, ρεαλιστική κατά τη γνώμη μου, αν πρυτανεύσει το πολιτικό καθήκον της στιγμής. Μια τέτοια πολιτική προσέγγιση κάθε άλλο παρά πολιτική ενότητα είναι. Και δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο. Απεναντίας, απαιτείται πολυχρωμία και διευκόλυνση όλων των πολιτικών δυνάμεων να επιδράσουν και να κριθούν απ' όλο τον αγωνιζόμενο κόσμο, όχι στενά ιδεολογικοπολιτικά κουστούμια.
Θα μου πείτε, η υπόθεση αυτή έχει αποτύχει 100 φορές. Ε, είναι καιρός η 101 φορά να είναι επιτυχημένη. Αρκεί να δούμε την υπόθεση της ενότητας της αριστεράς ως αναγκαία προϋπόθεση νίκης και να το παλέψουμε με επίμονο και διαφορετικό τρόπο.
Γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε αυτή τη μάχη. Ή αυτή την ιστορική ευκαιρία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου